Rodna analiza programa izbornih lista

SAOPŠTENJE: RODNA ANALIZA PROGRAMA IZBORNIH LISTA

DUGO PUTOVANJE U EVROPU: PROGRAMI IZBORNIH LISTA DEKLARATIVNI I OBESHRABRUJUĆI

Sudeći po  programima izbornih lista koje učestvuju na vanrednim parlamentarnim izborima 2023. u Crnoj Gori žive samo hetero muškarci. Prema tome možemo pretpostaviti kako će izgledati buduće politike, u čije ime i za koga će se donositi. Bez upotrebe rodno razvrstanih podataka, sa rijetkim mjerama koje se tiču osnaživanja žena, LGBTI, osoba sa invaliditetom, Romkinja i drugih marginalizovanih grupa, programi većine izbornih lista djeluju obeshrabrujuće, deklarativno i ne doprinose evropskom putu Crne Gore. Uz nisko učešće žena u vršenju vlasti, koje, sudeći prema najnovijim istraživanjima o pozicijama izbornih lista i rangiranosti žena na njima, ni ovaj put neće premašiti 25% poslaničkih mandata u inicijalnom sazivu Skupštine, problemi većeg dijela populacije ostaju uglavnom netaknuti u programima koje smo analizirali. Djelovi programa koji se tiču siromaštva, diskriminacije, obrazovanja, kulture, nauke, sporta, medija, urbanog planiranja, saobraćaja, poljoprivrede, zelenih ekonomija, finansija, turizma uzimaju u obzir samo jednu perspektivu, propuštajući da iskoriste dostupne podatke koji bi im omogućili da obrate pažnju na specifičnosti od kojih zavisi da li će programi odgovoriti potrebama ukupnog stanovništva.

Analiza koju su sproveli Centar za ženska prava i Spektra u Crnoj Gori, pokazuje da od 11 programa, svega 1 izborni program minimalno konsultuje rodne analize, što navodi da se zapitamo za koga partije kreiraju politike, ako one nijesu informisane specifičnim potrebama žena, naročito onih koje pripadaju ranjivim grupama. Rodna ravnopravnost je  MINIMALNO uključena u izborne programe, a dva programa uopšte ne uključuju ovu temu. Rodna ravnopravnost se  skoro isključivo prepoznaje kroz prizmu rodno zasnovanog nasilja, koje takođe nije adekvatno  obrađeno. Samo 1 izborni program podjednako komunicira i sa građanima i građankama i dosljedno koristi rodno senzitivan jezik.

Ciljane mjere za dostizanje rodne ravnopravnosti podržavaju  stereotipne patrijarhalne rodne uloge, pa su dominantno dio socijalnih politika, minimalno su prisutne u oblasti vladavine prava i ljudskih prava, ekonomskih politika (kroz razvoj ženskog preduzetništva) i tek ponegdje u  sektoru kulture, zdravstva i sporta. Samo jedan program se direktno osvrće na temu prava LGBTI, OSI i RAE (samo u okviru poglavlja koje se odnosi na socijalnu pravdu). Sedam analiziranih programa jednom rečenicom obuhvataju  prava LGBTI, OSI i RAE zajednicu, kroz opšta mjesta, bez konkretnih mjera. Nijedan program ne prepoznaje prioritete ovih marginalizovanih zajednica, niti žene iz ovih zajednica. To ukazuje da političke partije potrebe žena iz ovih zajednica tretiraju kao POSLEDNJE MEĐU JEDNAKIMA, jer se te žene suočavaju sa diskriminacijom po više osnova.

U analizi programa primjetni su narativi koji (zlo)upotrebljavaju shvatanje  tradicije, bilo da na diskriminatoran, isključujući i heteronormativan način tretiraju porodicu, bilo da  jasno uvezuju tradicionalne vrijednosti sa nacijom i državom. Stoga  bi se prije reklo da je u pitanju retrogradna  politika nego čuvanje nasljeđa, s obzirom na  tradiciju  borbe za socijalnu pravdu na našim prostorima.

Analiza pokazuje zabrinjavajući manjak svijesti, ili hrabrosti, da se pitanja rodne ravnopravnosti stave u fokus izbornih programa. To znači još jednu izgubljenu šansu da potrebe žena i ranjivih grupa budu prepoznate od onih koji bi trebalo da ih predstavljaju.

Uz činjenicu da četiri od 11 lista nijesu dostavile svoje programe na analizu, stiče se utisak da je odgovornost lista prema ženama i ranjivim grupama na izuzetno niskom nivou, a samim tim da je potrebno još dugo putovati prije nego što stignemo do društva u kojem svako ima pravo na dostojanstven život.

Centar za ženska prava i Spektra će nastaviti da prate rodnu ravnopravnost u izbornom procesu i informišu građanke i građane, naročito one iz ranjivih grupa, o načinu na koji političke partije zastupaju njihove potrebe.

“Centar za ženska prava” je organizacija koja kroz program servisa podrške, javnog zastupanja i kulture, već 10 godina radi na osnaživanju žena u Crnoj Gori kroz povećanje dostupnosti nedostajućih specijalizovanih usluga za žrtve rodno zasnovanog nasilja i diskriminacije.

Asocijacija “Spektra” je feministička nevladina organizacija, koju vode transrodne i rodno varijantne osobe, koja već šest godina kroz intersekcionalan pristup doprinosi jačanju rodne ravnopravnosti, poštovanju ljudskih prava i demokratskih vrijednosti.

Ovaj monitoring se sprovodi uz finansijsku i tehničku pomoć Nacionalnog demokratskog instituta (NDI). Nalazi monitoringa pripadaju Centru za ženska prava i Spektri i ne odražavaju nužno zvanične stavove NDI, njegovih donatora ili Vlade SAD.