A ŠTO JE SA PRAVIMA PACIJENTKINJA / ŽRTAVA ?

Podgorica, 22.10.2021.

Centar za ženska prava sa zabrinutošću prati nedavna dešavanja i informacije nadležnih institucija koje se tiču odbijanja ljekara Kliničkog centra Crne Gore da blagovremeno pregleda žrtvu porodičnog nasilja i silovanja.

Ovo je još jedan u nizu nedavnih događaja koji pokazuju manjak senzibiliteta i odgovornosti u postupanju prema ženama sa iskustvom nasilja, te stoga zahtijevaju preuzimanje odgovornosti nadležnih i uspostavljanje jasnih smjernica za postupanje zdravstvenih radnika u slučajevima seksualnog nasilja i saradnju sa ostalim institucijama u sistemu, posebno policije i pravosuđa.

Ne moramo posebno naglašavati činjenicu da je silovanje jedan od najtraumatičnijih oblika nasilja nad ženama, naročito kada je počinilac bliska osoba , partner ili član porodice, te da su nadležne institucije, prvenstveno zdravstveni sektor sa kojim žrtve često imaju prvi kontakt, u obavezi da žrtvama pruže hitne i senzitivne zdravstvene usluge, koja ih neće dodatno traumatizovati.

U pomenutom slučaju, žrtva je pored seksualnog, bila izložena i drugim oblicima porodičnog nasilja, te je njeno ukupno stanje i preživljena trauma zahtijevala posebno osjetljivu i blagovremenu intervenciju nadležnog ljekara i konzilijuma ljekara koji je, kako se navodi u saopštenju Kliničkog centra i Ljekarske komore (Portal Vijesti 15.10.2021. 17:00h) bio neophodan da bi se ispoštovale interne procedure u ovim slučajevima.

Pored odbrane kolege, od KC i Ljekarske komore očekujemo da se bave i pitanjima načela ljekarske etike i poštovanja prava pacijentkinje, koja je na pregled čekala od 23 časa do jutarnjih časova narednog dana. Da li je uzeto u obzir pravo pacijentkinje na poštovanje njenog ljudskog dostojanstva, jednakost i samoodlučivanje, uz pravo na ublažavanje patnje i bola u svakoj fazi bolesti i stanja, na svim nivoima zdravstvene zaštite (Zakon o pravima pacijenata Crne Gore)? Da li su pomenuti ljekari poštovali prava, slobode, autonomiju i ljudsko dostojanstvo pacijentkinje i da li su se u svom postupanju vodili principima dobročinstva, nanošenja najmanje štete i principima pravičnosti? (Etički kodeks ljekarske komore)

Pored odgovora na ova pitanja, tu je i pitanje posledica koje ovakvo postupanje zdravstvenih profesionalaca može imati na istražne radnje i prikupljanje dokaza koje su u nadležnosti policije i tužilaštva, na kojima je tužilac s razlogom insistirao, jer od njihove pravovremenosti zavisi i pristup žrtve pravdi i njena buduća zaštita od nasilja.

Stoga smatramo zabrinjavajućim pomenuto obrazloženje Kliničkog centra i Ljekarske komore, kojima se pozivaju na interne procedure koje ne mogu biti iznad važećih standarda koji propisuje nacionalno zakonodavstvo kojim se uređuje zdravstvena zaštita, zaštita prava pacijenata i zaštita od nasilja u porodici, zatim Istanbulska konvencija i važeći Protokol o postupanju institucija u slučajevima nasilja u porodici i nasilja nad ženama.

Takođe zabrinjava obrazloženje navedeno u saopštenju KC i Ljekarske komore, da je odlaskom ljekara u tužilaštvo “mogla da bude nanešena nesaglediva šteta svim hospitalizovanim pacijentima na tom odjeljenju, ali i potencijalnim hitnim slučajevima koji su mogli da budu kandidati za operaciju”. Zar žrtva silovanja i porodičnog nasilja nije pacijentkinja kojoj je neophodna hitna zdravstvena zaštita ili je možda pravo drugih pacijenata na zdravstevene usluge važnije od prava pacijentkinje koja je žrtva silovanja i porodičnog nasilja? Uostalom, na odjeljenju su prisutna 3 dežurna ljekara.

Iz medija smo upoznati da je održan sastanak između predstavnika/ca Uprave policije, tužilaštva i Kliničkog centra Crne Gore, radi usaglašavanja procedura, ali nijesu objavljene informacije o tome na koji način će se ubuduće postupati u ovim slučajevima, kako će se štititi prava žrtava i da li je trajno otklonjena opasnost da se slična situacija ponovi.

Tražimo da Kliničkog centra i Ljekarske komore da informišu javnost o mjerama koje su preduzeli kako bi žrtve seksualnog nasilja i nasilja u porodici imale odgovarajući tretman, bez nepotrebnog odlaganja i kako ne bi bile izložene ponižavajućoj i traumatizujućoj situaciji kojoj je bila izložena žrtva u aktuelnom slučaju.

NVO Centar za ženska prava